Αυτοί που δεν αγανακτούν πολύ

Ορισμένα πράγματα, όπως τον πολιτικό αυταρχισμό, πρέπει να τα σκοτώνεις όσο είναι μικρά.

 Ηλίας Μπένης

«Χούντα είναι μεγάλη κουβέντα», διαμαρτυρήθηκε ο Γ. Πρετεντέρης σε μια μαθήτρια (εκπομπή «Ανατροπή» της 11ης Νοεμβρίου 2014) που χρησιμοποίησε τη λέξη. Βάζω τον Πρετεντέρη ως χαρακτηριστικό παράδειγμα για το τυπικό επιχείρημα εναντίον όσων χαρακτηρίζουν δικτατορική τη σημερινή κυβέρνηση: δεν ξέρεις τι λες, δεν έχεις ζήσει χούντα.

Λοιπόν, εγώ έχω ζήσει χούντα. Ξέρω τι σημαίνει να αγωνιάς μην είναι το όνομά σου σε καμιά λίστα, να προσέχεις την κάθε λέξη που λες σε αγνώστους και γράφεις δημόσια, να καλούνται οι φίλοι σου στα στρατόπεδα, να ανησυχείς όλη την ώρα μη σε συλλάβουν, να διαβάζεις κάθε μέρα τις ανακοινώσεις να δεις τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται, να κοιτάς συνεχώς την εξώπορτα μην εμφανιστούν στρατιώτες, να αναρωτιέσαι πού εξαφανίστηκε ο τάδε κι αν θα τον ξαναδείς ποτέ, να χτυπάει η καρδιά σου μπροστά στους αστυνόμους μη σε ψάξουν και βρουν το υλικό που κουβαλάς… Τα έχω βιώσει αυτά.

Και ξέρω ότι ένα από τα πιο απογοητευτικά πράγματα σε μια χούντα είναι αυτοί που δεν αγανακτούν πολύ. Δεν εννοώ τους στρατιωτικούς και τους ανθρώπους τους, αυτούς απλά τους μισείς. Σε απογοητεύει όμως το «υγιές κέντρο», οι εκλογικευτές, αυτοί που λένε: «το παράκαναν οι στρατιωτικοί όμως δεν ήρθε και το τέλος του κόσμου», «έλα μωρέ, υπάρχουν και χειρότερα», «θα περάσει κι αυτό, δεν είναι πια τόσο φοβερό».

Το δηλώνω ρητά, μη με μαλώσει ο Πρετεντέρης: η Ελλάδα δεν έχει χούντα. Έχει δημοκρατία. Για την ακρίβεια, «ελαττωματική δημοκρατία» (flawed democracy), σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύει ο Economist για το 2012, 33η από 167 χώρες. Υπάρχουν και χειρότερα από το «ελαττωματική δημοκρατία», υπάρχει και το «υβριδικό καθεστώς» (hybrid regime) και το «αυταρχικό καθεστώς» (authoritarian regime), σύμφωνα πάντα με Economist.

Για το 2013, βρίσκω το WorldAudit (βρετανικό), που εκτιμά την Ελλάδα 51η από 150 χώρες ως προς τη δημοκρατικότητά της, στην προτελευταία από τέσσερις κατηγορίες, πιο κάτω από Ναμίμπια, Μογγολία, Γκάνα (χώρες με τις οποίες δε μας αρέσει να συγκρινόμαστε). Για το 2013 υπάρχει και το Global Democracy Ranking, που έχει την Ελλάδα 37η από 115 χώρες. Πετύχαμε όμως και μια παγκόσμια διάκριση: «Χτυπημένη από την κρίση, η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις χώρες με τη μικρότερη βελτίωση παγκοσμίως».

Το 2010, η Ελλάδα ήταν πάλι «ελαττωματική δημοκρατία» για τον Economist, 28η από 167 χώρες.

Το 2007, ο Economist είχε την Ελλάδα «πλήρη δημοκρατία» (full democracy), στην καλύτερη κατηγορία παγκοσμίως, έστω και οριακά, 22η από 167 χώρες.

Παραθέτω τα στοιχεία αυτά ώστε να υπάρχει η σκοπιά κάποιων τρίτων, ούτε του Πρετεντέρη ούτε της μαθήτριας. Η εικόνα που δίνουν είναι ότι η Ελλάδα παγκοσμίως έπαιζε στην Α’ Εθνική της δημοκρατικότητας πριν 7 χρόνια, με την κρίση έπεσε στη Β’ Εθνική, και πλησιάζει την επικίνδυνη ζώνη υποβιβασμού στη Γ’ Εθνική, το «υβριδικό καθεστώς». Δεν είναι ωραία κατάσταση το «υβριδικό καθεστώς», μαζί με χώρες όπως το Πακιστάν, η Ρωσία και η Ζάμπια. Και είναι πιο κοντά στο «χούντα» παρά στο «δημοκρατία».

Τυπικά όμως παραμένει η ένσταση του Πρετεντέρη, «χούντα είναι μεγάλη κουβέντα». Πράγματι, η χώρα μπορεί να βρίσκεται σε πορεία αυξανόμενου πολιτικού αυταρχισμού, όμως δεν το λες «χούντα». Όπως όταν ανεβαίνει ο πυρετός δε λες «ντελίριο» ή όταν ανεβαίνει ο πληθωρισμός δε λες «τα χαρτονομίσματα γίναν άχρηστα χαρτιά».

Σε θορυβούν όμως τα παραπάνω γιατί είναι πράγματα που μπορεί να ξεφύγουν.

Δύσκολα ανεβαίνει ο πυρετός, μετά όμως ανεβαίνει πιο εύκολα, μετά ακόμα πιο εύκολα κ.ο.κ. Όπως και ο πληθωρισμός, όπως και ο αυταρχισμός. Καλό είναι να τα σκοτώνεις όσο είναι μικρά, αν μεγαλώσουν δεν σκοτώνονται εύκολα. Σοφία είναι η ανησυχία, αφέλεια είναι η επανάπαυση.

Λοιπόν, αυτήν την ανησυχία δεν την έχω δει πολύ στο χώρο του «υγιούς κέντρου»… Δεν τους βλέπω να αγανακτούν πολύ. Το αφήνω και στην κρίση του αναγνώστη, όμως αυτά που εγώ έχω δει από τον «υγιή» πολιτικό χώρο είναι εκλογίκευση και διασυρμό όλων όσων χρησιμοποιήσουν την κακιά λέξη, αυτή που αρχίζει από χι. Όπως κάνει ο Πρετεντέρης. Όπως έκαναν τα αμερικάνικα ΜΜΕ στον Γκάρι Ουέμπ.

Διαβάζω στο in.gr για τον Γκάρι Ουέμπ, τον δημοσιογράφο που πρώτος κατάγγειλε την ανάμιξη της CIA στο εμπόριο κοκαϊνης προκειμένου να χρηματοδοτηθούν οι Κόντρας στη Νικαράγουα (κυβέρνηση Ρήγκαν). Αυτό που εισέπραξε από τα μεγάλα ΜΜΕ ήταν ανάλογο με αυτό που εισπράττουν σήμερα όσοι χρησιμοποιήσουν τη λέξη «χούντα»: επίθεση, ολοσχερή απόρριψη και διασυρμό για τις υπερβολές του. Πράγματι, έγραψε και υπερβολές, γέμισε κενά μόνος του, όμως στο φινάλε δεν έπαυε να είχε μια σημαντική και δυσάρεστη είδηση. Οπότε η στάση Πρετεντέρη, το «ανάμιξη της CIA είναι μεγάλη κουβέντα», δεν ήταν η σωστή αντίδραση παρόλο που όντως ο άνθρωπος έγραψε και μεγάλες κουβέντες…

Με τον ίδιο τρόπο που δεν είναι η σωστή αντίδραση στη σημερινή Ελλάδα το «δεν ξέρεις τι λες, δεν έχεις ζήσει χούντα». Αυτή η ολοσχερής απόρριψη δεν φανερώνει και μεγάλη ανησυχία για την πορεία αυξανόμενου αυταρχισμού που έχει πάρει η χώρα… Διότι υπάρχουν δύο διαφορετικές απορριπτικές στάσεις στη ζωή. Η μία είναι: «λες υπερβολές οπότε σε διαγράφω ολοσχερώς». Η άλλη είναι: «λες υπερβολές όμως στο φινάλε υπάρχει κάποιο νόημα στα λόγια σου». Μια πολύ πιο εύστοχη αντίδραση στα πιτσιρίκια που λένε «χούντα» είναι η κατανόηση του φόβου τους καθότι συγκρίνουν το σήμερα με το πρόσφατο παρελθόν, νιώθουν τη διαφορά, ανησυχούν για το μέλλον, και ακριβώς επειδή δεν έχουν παραστάσεις, το ονομάζουν «χούντα». Όμως η ανησυχία για το μέλλον είναι η σοφή στάση. Μαρτυρά ότι τουλάχιστον κατανοείς πως ορισμένα πράγματα στη ζωή πρέπει να τα σκοτώνεις όσο είναι μικρά. Φοβάμαι ότι αναγνωρίζω στη στάση Πρετεντέρη τους μελλοντικούς εκλογικευτές σε μια δικτατορία, τους «έλα μωρέ, υπάρχουν και χειρότερα»: αυτούς που δεν αγανακτούν πολύ.

UNFOLLOW